رزق کریم (مسائل اقتصادی)

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن آقانظری، عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگویی، درباره مصوبه اخیر سازمان بورس مبنی بر ممنوعیت فروش سهام خریداری شده در همان روز در راستای کاهش نوسان‌گیری در بازار سرمایه اظهار کرد: این اقدام تا حدودی در کاهش نوسان‌گیری تأثیر دارد، چراکه حجمی از سرمایه‌ای که برای خرید و فروش‌های مکرر وارد بورس شده بود از بازار خارج خواهد شد، اما اگر بخواهیم وضعیت بازار بورس به طور کامل سامان یابد، لازم است در ابتدا کسانی‌ را که وارد این بازار می‌شوند آموزش دهیم تا بدانند چه سهامی را در چه زمانی بخرند و چه سهامی را بفروشند. در واقع باید دانست که بورس بازاری پیچیده است و افراد نباید در این بازار بدون تخصص و مشورت اقدامی کنند.

توصیه‌هایی به مردم
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: بهترین کار برای افراد ناآشنا و تازه‌وارد به بورس این است که از دیدگاه کارگزاران رسمی استفاده یا پول خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بگذارند که با این نوسانات کمتر آسیب ببینند. از سوی دیگر بهتر بود این ممنوعیت به جای یک روز به چند روز افزایش پیدا می‌کرد، اما همین یک روز تأثیر خود را می‌گذارد، چراکه با همین شرایط هم کسانی که هدف نوسان‌گیری دارند زودتر از بازار خارج می‌شوند.

مدیر مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی براساس مذهب اهل‌بیت(ع) گفت: باید اقداماتی انجام دهیم که ثبات به بازار بورس برگردد. البته چنین اتفاقی در نهایت خواهد افتاد اما سهامداران باید صبور باشند. تصور مردم این نباشد که باید در طول یک هفته به سود برسیم. در یکی دو ماه اخیر بازار بورس به شدت نوسانی بوده، چراکه حجم زیادی از سرمایه وارد بورس شد اما در کوتاه‌مدت کشش نداشت؛ به این دلیل که بورس نسبت به این سرمایه واردشده توسعه پیدا نکرده است. لذا دوباره دچار افت سنگینی شد.

مسائل شرعی مرتبط با نوسان‌گیری
حجت‌الاسلام آقانظری بیان کرد: وقتی سهام یک شرکت خرید و فروش می‌شود اما آن شرکت ظرفیت زیادی ندارد. بنابراین ارزش سهم آن به مدت چند روز افزایش می‌باید اما بعد حبابی شده و کاهش قیمت را در پی دارد. در چنین شرایطی نوسان‌گیری روی آن سهم آغاز خواهد شد. فرض کنید شخص ثروتمندی ۱۰۰ میلیارد ثروت دارد اما اگر یک‌باره ۱۵۰ میلیارد دیگر به وی بدهید و او نتواند با آن کار کند سرمایه دچار کاهش خواهد شد. به عبارت دیگر آنقدر آمادگی ندارد که این سرمایه را وارد موقعیت‌های سودده کند. در بازار بورس هم ممکن است چنین اتفاقی درباره سهام شرکت‌های مختلف رخ دهد.

عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره مسائل شرعی نوسان‌گیری در بورس اظهار کرد: در بازار بورس، سهام خرید و فروش می‌شود اما باید توجه کرد که این بازار با پارچه‌فروشی متفاوت است. در بازار فیزیکی مثلاً قیمت ۱۰۰ میلیون تومان پارچه می‌خرید و دو هفته بعد به قیمتی بالاتر می‌فروشید. در این شرایط معلوم می‌شود که چقدر سود کرده‌اید، اما اگر کسی در بورس متخصص نباشد، ممکن است در میان‌مدت یا کوتاه‌مدت سرمایه‌اش از ۵۰ میلیون به ۲۰ میلیون برسد؛ اتفاقی که اخیراً نیز شاهد بودیم.

تلاش سازمان بورس برای ادامه کاهش نوسان‌گیری
مدیر مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی براساس مذهب اهل‌بیت(ع)، تأکید کرد: توصیه می‌کنم مردم حوصله کنند و با آشنایی کامل، خرید و فروش سهام را انجام دهند، چراکه در بلندمدت می‌تواند منجر به سودآوری شود. این بازار در ۲۰ روز جواب نمی‌دهد. ممکن است تعداد اندکی هم در کوتاه‌مدت سود کنند اما در بورس باید دید بلندمدت داشته باشید.

وی اظهار کرد: نوسان‌گیری همانند این است که سکه طلا خریداری کنید و بعد از مدت کوتاهی ۱۰۰ هزار تومان گران‌تر بفروشید و شاید هم نمی‌دانستید دو ساعت بعد گران می‌شود. لذا این اقدام از جهت شرعی مشکلی ندارد، اما از منظر اقتصادی مشکل دارد، چراکه سود معقولی حاصل نشده و نشان می‌دهد که اقتصاد ثبات لازم را ندارد و سفته‌بازی و رانت‌خواری رواج یافته است. البته به مرور زمان سازمان بورس به سمت کاهش نوسان‌گیری خواهد رفت تا بازار به ثبات نسبی برسد، چراکه از وظایف مدیریتی سازمان بورس است.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی در پایان گفت: اگر کسی از من درباره ورود به بورس سؤال بپرسد، به وی می‌گویم با دو میلیون تومان وارد شود و بعد از چند ماه که آشنایی کامل پیدا کرد اقدام به خریدهای کلان‌تر کند، نه اینکه یکباره همه سرمایه خود را وارد بورس کند، چراکه ریسک بالایی دارد و ممکن است زیان‌های سختی برای وی در پی داشته باشد. یکی از اشتباهات بزرگ برخی از افراد این بود که با سرمایه‌های بزرگ وارد شدند و چیزی را که نباید می‌خریدند خریداری کردند و اکنون دچار زیان‌ بزرگی شده‌اند. لذا باید صبر کنند تا به اصل سرمایه خود برسند.

منبع: سایت مفتاح

برشی از سخنرانی آیت الله اراکی??

❌آیت‌الله اراکی با بیان اینکه قرض‌الحسنه، در آیات قرآن همان انفاق است، افزود:

خدا فرموده که اگر به خدا قرض بدهید، نه تنها در دنیا بلکه در آخرت هم چندین برابر آن را به شما بازپس می‌دهد. در آیه ۲۴۵ بقره فرموده است که «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَهً وَاللَّهُ یَقْبِضُ وَیَبْسُطُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ».

عضو شورای عالی حوزه علمیه قم با بیان اینکه مفهوم سود و درآمد و مال از موضوعات دیگر مهم اقتصادی است که قرآن از نگاه خودش به آن پرداخته است، تصریح کرد: در آیه ۳۹ سوره روم فرموده است که «وَمَا آتَیْتُمْ مِنْ رِبًا لِیَرْبُوَ فِی أَمْوَالِ النَّاسِ فَلَا یَرْبُو عِنْدَ اللَّهِ وَمَا آتَیْتُمْ مِنْ زَکَاهٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ؛ و آنچه [به قصد] ربا مى‏‌دهید تا در اموال مردم سود و افزایش بردارد، نزد خدا فزونى نمى‏‌گیرد …»؛ در این آیه خداوند فرموده است مالی که با ربا زیاد شود، در فرهنگ قرآنی، رشد نیست، بلکه زکاتی که مال خود انسان است مال انسان را مضاعف می‌کند «وَمَا آتَیْتُمْ مِنْ زَکَاهٍ تُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ؛ یا در جای دیگری(آیه ۲۷۶ بقره) فرمود که «یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَیُرْبِی الصَّدَقَاتِ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ».

وی افزود: برخی در خرج کردن در مسیر فرهنگ دینی و دین و اخلاق احتیاط می‌کنند، ولی اگر کسی پولی دارد و در راه خدا خرج نکند، خلاف احتیاط است؛ زیرا نشر و کمک به دین خدا و مسجدسازی و کار فرهنگی اوجب واجبات است؛ از شیخ انصاری که اولین بار شهریه را در حوزه راه انداخت، نقل شده است که به او گفتند شما این شهریه را که به طلاب می‌دهید، برخی از آنان درس نمی‌خوانند و این کار خلاف احتیاط است؛ او جواب داد که ما باید باغچه را آب بدهیم، ولو اینکه علف هرز هم در آن باشد.

استاد سطح عالی حوزه علمیه اظهار کرد: نه تنها خداوند مالی را که در راه او انفاق شود، به او بر می‌گرداند، بلکه چندین برابر هم می‌کند، در آیه ۲۶۱ بقره فرموده است «مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»؛ انفاق مانند کاشتن دانه گندم است که از آن هفت خوشه گندم می‌روید و در هر خوشه صد دانه گندم است؛ یعنی خدا یک به ۷۰۰ می‌دهد و بعد هم فرموده که «وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ» که این اضافه بر ۷۰۰ برابر است.

❌منبع:سایت مفتاح

❌فقه نظام اقتصادی اسلام از ۵ بخش یعنی توزیع نخستین، تولید، توزیع ثانوی، مبادله و مصرف تشکیل می‌شود. توزیع نخستین در آغاز از دستیابی انسان به ثروت بحث می‌کند؛ یعنی انسان از منابع طبیعی و خدادادی از طریق کار، سرمایه به دست می‌آورد.

⭕وی افزود: ثروت‌هایی که خداوند در طبیعت آفریده باید تبدیل به کالای مورد نیاز انسان شود؛ برای این تبدیل باید تولید صورت بگیرد؛ گاهی تولید کشاورزی و گاهی صنعتی و … است. اولین بحث فقه اسلامی در بحث تولید، وجوب شرعی تولید برای افراد جامعه است؛ قرآن کریم در آیه ۶۱ هود «هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ» فرمود او شما را آفرید و به آبادانی زمین فراخواند؛ یا «هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ …(۱۵ ملک)، دلالت التزامی بر وجوب تولید دارد. همچنین روایات زیادی هم وارد شده که معصومین هم تولید داشتند و هم دیگران را تکلیف می‌کردند.

⭕آیت‌الله اراکی بیان کرد: در روایت بیان شده که همه انبیاء تولیدگر، کشاورز و خیاط و … بودند؛ در مورد حضرت داود نقل شده که خدا او را خطاب کرد که ای داود تو بنده صالحی هستی و من از همه چیز راضی هستم، جز یک چیز و آن اینکه تو خودت تولید نمی‌کنی و از بیت‌المال می‌خوری؛ گفته شده داود ۴۰ شبانه‌روز گریست و از خدا خواست تا فنی به او یاد دهد که در نهایت نرم شدن آهن را به او آموخت و دستور داد زره بسازد؛ ابزار دفاعی و نه برای هجوم.

⭕تولید اجتماعی وجوب شرعی دارد
آیت‌الله اراکی بیان کرد: امام علی(ع) در مدت تصدی خلافت از بیت‌المال هیچ مقداری استفاده نکرد، بلکه از زمینی که در مدینه داشت ارتزاق می‌کردند؛ ایشان ۵۰۰ چاه به دست مبارکشان کندند و وقف کردند. بنابراین تولید نافع و مورد نیاز، وظیفه اجتماعی همه مردم است. مقدار تولید هم در حد رفع نیاز نیست، بلکه در حدی است که برتری جامعه اسلامی را نسبت به جوامع دیگر تأمین کند؛ که «الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه»، «الاسلام یزید و لا ینقص» و … مؤید آن است، یعنی برتری، شرط ایمان است.

⭕استاد سطح عالی حوزه تصریح کرد: نیازمندی به دیگران هم در اسلام مذموم است، مؤمن نباید دستش را به سوی دیگری دراز کند؛ روایت است که پیامبر آن‌قدر اصحاب را از درخواست نهی فرمود که اگر چوبدستی کسی از روی مرکب زمین می‌افتاد، به دیگری نمی‌گفت به او بدهد؛ حتی بیان شده که پیامبر به افراد نومسلمان شرط می‌کرد تا شرط اسلامش این است که دست به دیگری دراز نکند؛ اگر نظامی در تکنولوژی و صنعت و کشاورزی وابسته باشد، اسلامی نیست، لذا دولت‌ها باید مردم را بسیج کنند تا جامعه نه در علم، تغذیه و … وابسته نباشد.

⭕جدایی دین از شئون زندگی جهالت است
آیت‌الله اراکی با بیان اینکه حتی اگر دست برتر را داشتیم، باز نباید تولید متوقف شود، اضافه کرد: در مسئله انرژی اتمی ما موظف هستیم آن را داشته باشیم و اجازه نداریم خودمان را در شرایطی قرار دهیم که خود را نیازمند به کشورهای دیگر بکنیم. برخی که می‌گویند اسلام کاری با زندگی انسان ندارد، جاهل هستند؛ کسانی که دستی بر آتش ندارند و با فقه و متون اسلامی آشنا نیستند، اظهار نظر می‌کنند و می‌گویند اسلام نباید در شئون مردم دخالت کند؛ تو کِه هستی که خدا و دین را محق برای دخالت نمی‌دانی، ولی آمریکا و استکبار و .. حق دارند برای مردم تعیین تکلیف و در شئون آنان دخالت کنند.

?وی با اشاره به انگیزه‌های تولید در اسلام افزود: خودکفایی و بی‌نیازی، دستیابی به جایگاه اجتماعی، توسعه بر خویش و افراد تحت تکفل از جمله مشوق‌هاست؛ جامعه اسلامی باید مرفه باشد، نه اینکه فقط نیازش تأمین شود. در روایات تأکید شده که تولید، عقل اجتماعی را بالا می‌برد؛ فردی خدمت امام صادق(ع) رسید و به ایشان گفت که من سرمایه زیادی دارم و تا آخر عمر دارم و می‌خواهم کار نکنم؛ امام صادق(ع) فرمود اگر تولید و تجارت را رها کنی، عقلت کم خواهد شد.

⭕اولویت در تولید
آیت‌الله اراکی با اشاره به اهداف اقتصادی تولید اجتماعی اضافه کرد: اگر سرمایه جامعه محدود است و می‌توان از آن برای تولید کالای بهتر و لازم‌تر استفاده کنیم، اجازه نداریم آن را در هر کالایی مانند آدامس و پفک و … به کار ببریم. کسی تصور نکند اینها مسائل حاشیه‌ای است، بلکه اساس است؛ دولت و مجلس باید سرمایه جامعه را بسنجند؛ تا وقتی پوشاک لازم است، بر روی چیزهای دیگر سرمایه‌گذاری نکنند و متاسفانه برویم جوراب و لباس از ترکیه و … بخریم. این نشان می‌دهد دستورات اسلام را جدی نگرفته‌ایم؛ یا نمی‌دانیم یا می‌دانیم و نمی‌خواهیم و تنبلی می‌کنیم که در هر صورت مسئولیت داریم.

?وی افزود: براساس قرآن کریم و نظریه اقتصادی اسلام، درست است که پول افراد برای خود آنان است، ولی حق ندارند در هر راهی و هر طور که دوست دارند، خرج کنند؛ آیه فرموده که «وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِیهَا وَاکْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا» یعنی مال سفها و یتیمان را تا زمانی که به سن لازم و عقل درست برسند، ندهید.

⭕ بزرگترین سرقت تاریخ بشر
وی با بیان اینکه هر تولیدی، تولید نیست، اضافه کرد: تولید متضمن زیان و ضرر، هدردادن سرمایه و … است. همچنین تولید وسائل زینتی طلا برای مردان و طلاکردن در و دیوار و .. ممنوع است؛ عمده مشکلات نظام سرمایه‌داری این است که پول، پشتوانه طلا و نقره ندارد، بلکه اعتباری و پفی و توخالی است، پف قدرتمندان سیاسی است و چون پول سیاسی است، تا آمریکا تشر بزند، ارزش پول سقوط می‌کند و تورم درست می‌شود؛ آمریکا کاغذ به مردم دنیا می‌دهد و ثروت همه آنها را می‌گیرد که بزرگترین سرقت تاریخ بشر همین سرقت آمریکا از طریق توزیع دلار بدون پشتوانه و ساختگی آمریکا رخ می‌دهد.

⛔به کسانی که می‌خواهند دولت آینده را تشکیل دهند، توصیه می‌کنیم اگر عرضه کار ندارید تا اقتصاد اسلامی را پیاده کرده و پول را به ارزش واقعی برگردانید، وارد میدان نشوید. باید کسانی وارد کارزار شوند که شجاعت ایجاد تحول داشته باشند و مهمترین تحولی که وظیفه دولتمردان آینده است، تحول اقتصادی است و راه آن این است که بافت جدایی از نظام بین‌الملل داشته باشیم و اقتصاد اسلامی را ایجاد کنیم دراین صورت دیگران به ما وابسته خواهند شد و دست برتر اقتصادی را خواهیم داشت.

?آیت‌الله اراکی با بیان اینکه ضرب سکه هیچ نقشی در اقتصاد و تولید ما ندارد و بدترین کاری است که در کشور صورت می‌گیرد، افزود: چرا وقتی هیچ نقشی ندارد، اینقدر تولید می‌شود، این همان است که خدا در آیه ۹ توبه «وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّهَ وَلَا یُنْفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ» بشارت به عذاب الیم داد؛ ما خودمان دیگران را ترغیب به ذخیره طلا و نقره می‌کنیم که یا ذخیره می‌شود یا مهر بانوان خواهد شد. اگر پول، حقیقی شد، در این صورت زکات و خمس به تنهایی و بدون نیاز به مالیات هم کفاف جامعه را خواهد داد.

?منبع:سایت مفتاح

❎ گاهی افراد در مواجهه با مسائل و مفاهیم اقتصادی تنها به ابعاد کسب درآمد توجه دارند، گویا مصرف در اقتصاد اسلامی تعریفی ندارد! آیا موضوع اقتصاد اسلامی تنها به ابعاد کسب درآمد مربوط است؟

اقتصاد اسلامی همان طور که به موضوع کسب درآمد و روزی توجه دارد، به مسائل مربوط به مصرف نیز پرداخته است. احکامی که در زمینه پرهیز از اسراف در آموزه‌های دینی وجود دارد نمونه‌ای از توجه خاص دین اسلام به آداب مصرف در زیرمجموعه اقتصاد است. اینکه اما رضا علیه السلام تأکید فرموده‌اند که: «خداوند اسراف‌کاران را دوست ندارد.» و در مورد نحوه استفاده از نعمت‌های الهی بارها هشدار داده‌اند نشان از اهمیت آداب اقتصادی و تربیت مصرف‌کنندگان دارد.

همچنین طبق حدیثی در کتاب تحف العقول، امام سجاد علیه السلام می‌فرمایند: «إنّ من أخلاق المؤمن الإنفاق على قدر الإقتار و التوسّع على قدر التّوسّع.» به این معنا که: «از اخلاق مؤمن است: کم خرج کردن در زمان تنگدستی و بیشتر خرج کردن در دوران توانگری.» درواقع امام زین‌العابدین علیه السلام نیز به طور مستقیم به موضوع مصرف در زیرمجموعه اقتصادی اسلامی اشاره کرده‌اند.

❎ نبی مکرم اسلام، اقتصاد صحیح و سالم را به منزله نود درصد از احکام اسلامی دانسته‌اند. چرا این اندازه در دین اسلام به موضوعات و مفاهیم اقتصادی توجه شده است؟

این حدیث نبوی که می‌فرمایند: «اقتصاد اسلامی، نه جزء از ده جزء اسلام است» نشان از اهمیت این موضوع در آموزه‌های دینی و سبک زندگی دارد. یعنی اگر کسی بتواند در زندگی خود به اقتصاد سالم در معاملات، کسب درآمد، نحوه مصرف و جلب روزی توجه داشته باشد و آن را معیار سنجش دین خود قرار دهد، می‌تواند مطمئن باشد که لااقل به نه بخش از دین اسلام پای بند بوده و احکام الهی را مراعات کرده است.

اقتصاد هرچند که به عنوان بخشی از زندگی ما محسوب می‌شود و ما با مردم معاشرت، دوستی، دشمنی و انواع روابط فرهنگی و سیاسی را داریم، اما باید دقت شود که همین نحوه کسب درآمد و رویکرد اقتصادی ما پایه و اساس اخلاق، زندگی، فرهنگ، سیاسی و حتی سرنوشت معنوی ما را رقم می‌زند. بنابراین اقتصاد سالم که هم در زندگی فردی تعریف می‌شود و هم در زندگی اجتماعی، رکنی از کل زندگی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

❎ شاید عده‌ای تصور کنند که ائمه معصومین علیهم السلام تنها به ارشاد و هدایت مردم مشغول بوده‌اند. در اینجا این پرسش مطرح می‌شود که پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام تا چه اندازه در فضاهای اقتصادی فعالیت داشتند؟

وقتی تاریخ انبیاء علیهم السلام و تاریخ صدر اسلام را مرور می‌کنیم این موضوع مشخص می‌شود که همه پیامبران و اولیای الهی به فعالیت‌های اقتصادی مشغول بودند. درواقع از حضرت آدم علیه السلام تا انبیاء و اولیای دیگر، همگی برای کسب درآمد و گذران زندگی خود ناگزیر بوده‌اند که کار کنند و درآمد و روزی را به دست بیاورند و این سنت الهی در زندگی همه انسان‌ها جاری است.

بعد از هبوط حضرت آدم علیه السلام بر روی زمین، او باید از زمین کسب روزی می‌کرد و دیگر اوضاع و شرایط مانند بهشت نبود که خوراک و پوشاک برای او و همسرش آماده باشد. بنابراین از همان زمان هبوط، فعالیت کار و تلاش و به دست آوردن رزق و روزی شروع شد.

حتی در دوران حضرت شعیب(ع) آن‌قدر اوضاع اقتصادی پیچیده شده و انواع گناه در آن رخنه کرده بود که آن حضرت به شدت با فعالیت‌های اقتصادی نادرست مقابله می‌کردند، همان‌گونه که شرح آن در قرآن آمده است. ازجمله می‌فرماید: «وَ إِلَى مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیرُهُ قَدْ جَاءتْکم بَینَهٌ مِّن رَّبِّکمْ فَأَوْفُواْ الْکیلَ وَ الْمِیزَانَ وَ لاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْیاءهُمْ وَ لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا ذَلِکمْ خَیرٌ لَّکمْ إِن کنتُم مُّؤْمِنِینَ؛ و به سوى مدین، برادرشان شعیب را(فرستادیم) گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید که جز او معبودى ندارید. دلیل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده است؛ بنا بر این حق پیمانه و وزن را ادا کنید و از اموال مردم چیزى نکاهید و در روى زمین، بعد از آنکه(در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید. این براى شما بهتر است اگر باایمان هستید.»

و در آیه دیگری نیز می‌فرماید: «وَ إِلَى مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیرُهُ وَ لاَ تَنقُصُواْ الْمِکیالَ وَالْمِیزَانَ إِنِّی أَرَاکم بِخَیرٍ وَ إِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ عَذَابَ یوْمٍ مُّحِیطٍ؛ و به سوى مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: اى قوم من! خدا را پرستش کنید که جز او، معبود دیگرى براى شما نیست. پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کم‏فروشى نزنید) من (هم‌اکنون) شما را در نعمت مى‏بینم (ولى) از عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناک هستم.»

در دوران صدر اسلام نیز کشاورزی و دامداری رونق داشت و پیغمبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام نیز مانند سایر مردم شغلی داشتند و از امرارمعاش می‌کردند. به عنوان مثال حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام نخل می‌کاشتند و یا چاه می‌کندند. این طور نبود که آن حضرت حتی در دوران خلافت خود، درآمدی از بیت‌المال برای خود بردارند، بلکه در کنار رسیدگی به امور مردم، باز هم از زور بازوی خود امرارمعاش می‌کردند. همچنین سایر امامان معصوم علیهم السلام نیز این‌گونه بودند. مانند آنکه امام صادق علیه السلام نیز با وجود آنکه شاگردان بسیاری داشتند و به تربیت نسل مسلمان مشغول بودند، اما باز هم از طریق کشاورزی امرارمعاش می‌کردند. درواقع آن بزرگان الگوی عملی اقتصاد اسلامی بودند که تمام اصول و قواعد اقتصاد در اسلام را رعایت می‌کردند.

❎ یکی از شیوه‌های کسب درآمد که این روزها بسیار رایج شده، این است که عده‌ای سعی می‌کنند با کمترین کار، بیشترین درآمد را داشته باشند. برای این منظور مسیرهایی مانند خرید دلار و سکه و طلا را در پیش می‌گیرند. سپس مدتی صبر می‌کنند تا دلار و سکه طلا گران شود و آن را به قیمت بیشتری بفروشند. دیدگاه اسلام در مورد این نوع فعالیت‌های اقتصادی چیست؟ آیا این نوع کسب درآمد و پول بیشتر از نظر اسلام حلال است؟

کسب درآمد و جلب رزق و روزی موضوعی است که دارای حدود و معیارهای مشخصی در اسلام است. درست است که باید برای به دست آوردن روزی و پول تلاش کنیم و حتی می‌توانیم از راه‌های خلاقانه و مبتکرانه روزی بیشتری به دست بیاوریم، اما همین خلاقیت و ابتکار هم دارای قواعدی است.

می‌دانیم که هر انسانی در جامعه در کنار افراد دیگر زندگی می‌کند. امروزه آن‌قدر دامنه ارتباطات گسترده شده که حتی نمی‌توان اقتصاد و راه‌های کسب درآمد یک فرد روستایی را از کل جامعه و حتی کشور او جدا دانست. هر نوع تلاش ما برای به دست آوردن روزی بر کل جامعه اثر می‌گذارد، به خصوص اینکه در فعالیت‌های اقتصادی گاهی منافع و آسیب‌های افراد در هم تنیده می‌شود. به عنوان مثال وقتی یک نفر به میزان زیادی سکه طلا یا ارز خریداری می‌کند، به طور مستقیم بر بازار عرضه و تقاضا اثر می‌گذارد. همین تأثیر می‌تواند قیمت ارز و سکه را تغییر بدهد. تغییری که درنتیجه آن، قیمت کالاهای دیگر نیز به تبع ارز و سکه متغیر شده و درنهایت نوع معیشت و درآمد مردم جامعه متأثر از همان فعالیت اقتصادی کلان آن شخص می‌شود.

شاید افراد بگویند که ما برای زندگی خودمان طلا ذخیره کرده‌ایم، اما وقتی تأثیر آن در کل جامعه را بررسی کنیم، متوجه تغییر در قیمت‌ها و کوچک شدن سبد غذایی خانواده‌ها به خصوص خانواده‌های کم‌درآمد می‌شویم. از همین منظر است که دین اسلام با هر نوع زراندوزی به شدت مقابله کرده است. احتکار، ذخیره کردن دلار، سکه و طلا نمونه‌هایی از زراندوزی است که وقتی آن‌ها در کل جامعه در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که خانواده‌های کم‌درآمد تا چه اندازه مورد خطر قرار می‌گیرند.

❎ با این توضیحات، هر شخصی چه کاسب باشد یا کارمند و حتی خانم‌های خانه‌دار باید اصول و قواعد اقتصاد اسلامی شامل حلال و حرام را بدانند و بیاموزند تا بتوانند در زندگی انجام بدهند. آیا این کار سخت نیست؟

درست است که همه باید اصول و قواعد اقتصاد اسلامی را بدانند تا بتوانند اجرا کنند، اما دقت داشته باشید که مواردی که در دین اسلام حرام شمرده شده‌اند، چندان طولانی نیستند که قابل‌فهم و یادگیری باشند. حتی کتاب مکاسب که گاهی مطالب مفصلی دارد، تنها چند صفحه مربوط به موارد حرام است و وقتی ما آن موارد حرام را بدانیم، خودبه‌خود باقی موارد جزء کسب و کارها و اقتصاد حلال هستند. پس یادگیری این امور سخت نیست که به بهانه زیاد بودن یا مفصل بودن، از یادگیری آن فرار کنیم.

❎ در این شرایط، عامل اصلی و مسئول حقیقی کنترل‌کننده اقتصاد کلان در جامعه کیست؟

باید دقت شود که مسئولیت اصلی در امور اقتصادی بر عهده دولت است. چون مادامی که قواعد و جریان‌های حرام در جامعه رایج نباشد و امکان فعالیت‌های غلط اقتصادی مثل ربا، احتکار و پول‌شویی وجود نداشته باشد، افراد جامعه هم امکان ارتکاب فعالیت اقتصادی خلاف را نخواهند داشت. چون مسیر اصلی جریان‌های اقتصادی را دولت تعیین می‌کند و از سوی دیگر قوه قضائیه بر آن نظارت دارد و با اعمال اقتصادی خلاف شرع و قانون مقابله می‌کند.

در این شرایط باید دولت را عامل اصلی و مسئول حقیقی کنترل فعالیت‌های کلان اقتصادی دانست. همچنان که مشاهده می‌کنیم زراندوزی و خرید و فروش سکه یا ارز در این روزها هم تحت سیاست‌های دولت تعریف می‌شود و مردم گاه عاملی در اختیار دولت هستند. به این معنا که خرید ارز و فروش آن به طور مستقیم از سوی دولت و مسئولان اقتصادی تعیین می‌شود و مردمی به طور نادانسته از فرمان آن‌ها تبعیت می‌کنند.

❎ در شرایط سخت اقتصادی که این روزها به دلیل تورم بسیار با آن مواجه هستیم، چه باید کرد؟ چه راه‌های اسلامی و شرعی در این شرایط پیش روی مردم قرار دارد تا در این بحران را با موفقیت معنوی و شرعی طی کنند؟

در کتاب صافی حدیثی نوشته شده با این مضمون که امام باقر علیه السلام می‌فرمایند: «الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ: التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَهِ وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَهِ.» به این معنا که: «خردمندی‏ای که همه خردمندی در آن است، سه چیز است: تفقه و کسب فهم در فرموده‌های خدای متعال، صبر کردن بر آنچه از سختی‌ها و مشکلات دنیا پیش می‌آید و میانه‌روی در معیشت و خرج کردن متناسب با دخل و درآمد که نه اسراف باشد و نه سختگیری.»

توجه داشته باشید که اوضاع اقتصادی مشکل و سخت برای بسیاری از مردم در طول تاریخ به شکل و در اثر رویدادهای گوناگون پیش آمده است. حتی ائمه اطهار علیهم السلام نیز در دوران زندگی خود با مسائل و مشکلات اقتصادی مواجه می‌شدند.

در هیچ شرایطی روی آوردن به فعالیت‌های حرام را نباید جایز دانست. نمونه بارز سختی‌های صدر اسلام، ماجرای شعب ابیطالب است که مسلمانان به مدت سه سال در محاصره اقتصادی قرار داشتند، اما به هیچ وجه از حلال تجاوز نکردند. پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام مشکلات اقتصادی مردم را مشاهده می‌کردند و همیشه آن‌ها را به قناعت، صبر و کسب درآمد حلال تشویق می‌کردند.

ازجمله اینکه در صحیفه سجادیه می‌خوانیم که امام سجاد علیه السلام این طور دعا می‌کنند که: «قوّمنی بالبذل و الاقتصاد؛ من را به بخشندگی و میانه‌روی استوار بدار.» درواقع آن حضرت بذل، بخشش و میانه‌روی را راهکاری برای توازن اقتصاد حتی در دوران سختی معیشتی عنوان می‌کنند که راه نجات بسیاری از مشکلات امروز ما نیز در آن نهفته است. به این معنا که اگر مردم از هر طبقه و قشری که باشند، در امور اقتصادی نسبت به یکدیگر بخشنده و سخاوتمند بوده و در عین حال رعایت تعادل و میانه‌روی را کنند، مشکلات معیشتی بسیاری حل خواهد شد.

?منبع:سایت مفتاح

? ضعف #BBC در نبرد رسانه‌ای خود علیه اقتصاد ایران

?در خبر بالا که مربوط به حوالی ساعت 7 شب دیروز پنجشنبه 2مهر99 می‌باشد، عصبانیت خود از ورود سپاه به امر ساخت پتروپالایشگاه‌ها را نشان داده است و بدین طریق دشمنی خود با مردم ایران را نمایان کرده است.

?? همانگونه که می‌دانید سپاه پاسداران که در #جنگ_اقتصادی توانست با ساخت پالایشگاه خلیج‌فارس، تحریم‍‌‌های بنزینی دشمن را بی‌اثر کند و جمهوری اسلامی را به صادرکننده بنزین تبدیل کند، سال‌هاست پیشنهاد ساخت دوازده #پتروپالایشگاه را به دولت داده است و امروز که اولین مورد کلنگ خو.رد، بی.بی.سی با عصبانیت، تلاش مسخره‌ای را در گمراه‌سازی #افکار_عمومی و #عملیات_فریب و #پروپاگاندا آغاز کرد. واقعا اینها کجای کارشان حرفه‌ای است!

??همچنین حقد و کینه این خبرگزاری یهودی ـ بهایی نسبت به شهدای دفاع مقدس نیز به وضوح در این خبر هویداست؛ دقت کنید که زیر عکس چه نوشته است…!

#بی‌بی‌سی_کلاغ_انگلیسی #جنگ_رسانه_ای_اقتصادی #عملیات_روانی